Dyfarnu Cymrodoriaeth er Anrhydedd i Tony Ball am wasanaethau i’r Brifysgol ac am ei gyfraniad sylweddol i Wasg Prifysgol Cymru

Yn ystod seremonïau graddio haf y Brifysgol heddiw (12 Gorffennaf), mae Anthony Ball wedi derbyn Cymrodoriaeth er Anrhydedd am wasanaethau i’r Brifysgol ac am ei gyfraniad sylweddol i Wasg Prifysgol Cymru.

Ac yntau’n ddyn balch o Went, aeth Tony i Ysgol Ramadeg Basaleg lle bu’n Brif Fachgen ac oddi yno i Goleg Prifysgol Cymru Caerdydd i ddarllen y gwyddorau gan arwain at radd anrhydedd mewn Sŵoleg. Yn ystod ei gyfnod yn y Brifysgol bu’n Ysgrifennydd Undeb y Myfyrwyr, enillodd liwiau mewn rygbi a bu’n Olygydd papur newydd wythnosol y Myfyrwyr.

I ffwrdd o’r gwaith, daeth rygbi yn rhan arwyddocaol o’i fywyd fel chwaraewr ac yn y pen draw yn ddyfarnwr i URC. Am 50 mlynedd o’i fywyd bu’n aelod o Gantorion Ardwyn yn canu ledled yr Unol Daleithiau a Chanada a’r rhan fwyaf o Ewrop. Mae ganddo nifer o atgofion o berfformio gyda rhai o’r cantorion, arweinwyr a cherddorfeydd gwych yn rhai o awditoria gorau’r byd fel Basilica San Pedr yn Rhufain, Abaty Westminster ac Eglwys Gadeiriol Washington.

Yn cyflwyno Anthony Ball i’r gynulleidfa roedd yr Athro Dylan Jones, Dirprwy Is-Ganghellor y brifysgol. Dywedodd:

“Heddiw rydym yn anrhydeddu Tony Ball am ei wasanaeth hirsefydlog i Brifysgol Cymru ac yn arbennig i Wasg Prifysgol Cymru a oedd, er gwaethaf cyfnod anodd, yn dathlu ei chanmlwyddiant y llynedd. Mae’n parhau i chwarae rhan allweddol yn hanes diwylliannol ac academi Cymru.

Bu’n ddiwrnod arbennig iawn i Tony pan ofynnwyd iddo ymuno â Bwrdd Gwasg Prifysgol Cymru yn 2007. Dilynwyd hyn gyda’r penodiad i fod yn aelod o Gyngor Prifysgol Cymru yn 2011, ar adeg pan oedd Prifysgol Cymru yn mynd trwy heriau difrifol. Yna yn 2012 daeth yn Gadeirydd Bwrdd y Wasg, swydd y mae’n parhau i’w dal 11 mlynedd yn ddiweddarach.

Mewn sawl ffordd, roedd 2007 yn ddechrau cyfnod o wasanaeth a nifer o gyfleoedd i ddefnyddio profiad eang Tony mewn amgylchiadau newydd a gwahanol iawn er budd eraill. Roedd trawsnewidiad y Brifysgol sydd wedi digwydd dros y blynyddoedd tra bu Tony ar y Cyngor yn gofyn am sgil a phrofiad ac rydym yn ddiolchgar am gyfraniad aelodau’r Cyngor fel Tony i alluogi ein dyfodol i edrych mor ddisglair.

Am gyfraniad Tony i lwyddiant diamheuol y Brifysgol hon a’i wasanaeth cyhoeddus hirsefydlog ym myd addysg a thu hwnt rwy’n falch o’i gyflwyno heddiw.”

Ar ôl cwblhau ei radd dewiswyd Tony ar gyfer prosiect 3 mis ar alldaith chwe’ dyn i Lapdir yr Arctig. Wedi’i arfogi gyda TAR Dosbarth 1af, roedd ei swydd addysgu gyntaf yng Nghasnewydd ac yna fe’i penodwyd yn Bennaeth Gwyddoniaeth yn Ysgol Lewis i Fechgyn, Pengam, yn 26 oed,

Ond cyrhaeddodd adeg yn ei yrfa ychydig lle’r oedd ychydig yn rhwystredig oherwydd ei fod yn credu’n gryf ei fod eisiau profiadau heblaw addysg ac addysgu. Pan ddaeth cyfle wedyn derbyniodd y cyfle i brofi rheolaeth mewn sefydliad masnachol o fewn grŵp cwmnïau C H Bailey, i ddechrau fel Rheolwr Gwerthiant, ac yn y pen draw Cyfarwyddwr a Rheolwr Cyffredinol sawl cwmni yn y Grŵp yn ystod y pedair blynedd a gyflogwyd ef yno.

Ar ôl cael ei gyfoethogi gan yr ystod hon o brofiadau rheoli newydd, dychwelodd i ddysgu ym Morgannwg Ganol ac yna fel Pennaeth Ysgol Uchaf Ysgol Uwchradd yr Eglwys Newydd yng Nghaerdydd, yn ddiweddarach fel Dirprwy Bennaeth a Phennaeth Dros Dro yn Nhredelerch, cyn cael ei benodi yn Bennaeth Coleg Glan Hafren, sydd bellach wedi’i ailenwi’n Goleg Caerdydd a’r Fro.

Wrth dderbyn y wobr, dywedodd Tony Ball:

“Mae wedi bod yn ychydig flynyddoedd anghredadwy i’r rhan fwyaf ohonoch ac rwy’n siŵr bod yna adegau pan oeddech chi’n meddwl tybed a fyddech chi byth yn gweld y tu mewn i’r brifysgol.

Rydych chi wedi gorfod dysgu sgiliau newydd a dyfeisio geiriau newydd, yn sicr ar gyfer pobl fy oedran i, fel Zoom a Teams. Roedd yn gyfnod newydd o ddysgu pethau newydd nid yn unig i chi ond i’r staff – bu’n rhaid i lawer o staff ddod o hyd i ffyrdd newydd o weud pethau - ffyrdd nad oeddent erioed wedi sylweddoli y byddent yn gwneud, rwy’n meddwl bod arnom ni ddiolch mawr iddyn nhw hefyd.

Ond yn fwy na dim wrth gwrs mae heddiw yn ymwneud â chi a’r dyfodol. Y tu ôl i chi mae ffrindiau a rhieni sydd wedi eich cefnogi yma a gartref. Rwy’n meddwl ein bod ni i gyd wedi mynd trwy gyfnod pan nad oedden ni’n gwybod beth oedd yn mynd i ddigwydd nesaf ond nawr y dyfodol rydyn ni’n edrych ato a dwi’n dymuno’r gorau i chi i gyd.

Hefyd, heb anghofio rhywun arall sy’n edrych ymlaen at y dyfodol – hoffwn ddiolch i’r Is-ganghellor am ei gyfraniad. Diolch yn fawr iawn am yr anrhydedd hon.”

Gwybodaeth Bellach

Arwel Lloyd

Prif Swyddog Cyfathrebu a Chysylltiadau Cyhoeddus     
Cyfathrebu Corfforaethol a Chysylltiadau Cyhoeddus     
E-bost: arwel.lloyd@pcydds.ac.uk  
Ffôn: 07384 467076